वडिलोपार्जित संपत्तीत मुलींना मिळणार समान हक्क – सर्वोच्च न्यायालयाचा ऐतिहासिक निर्णय | Daughters to Get Equal Rights in Ancestral Property – Historic Supreme Court Verdict

    मालमत्तेच्या हक्कांबाबत भारतात अनेक गैरसमज आणि पारंपरिक समजुती आजही प्रचलित आहेत, विशेषतः मुलींच्या हक्कांबाबत. महाराष्ट्रासह संपूर्ण भारतात अनेक महिलांना आजही वडिलोपार्जित मालमत्तेत आपला हक्क मिळतोच असे नाही. पण अलीकडेच भारतीय सर्वोच्च न्यायालयाने (Supreme Court of India) दिलेल्या एका ऐतिहासिक निर्णयामुळे हे चित्र बदलणार आहे.

या निर्णयात स्पष्टपणे सांगण्यात आले आहे की मुलीला देखील वडिलोपार्जित संपत्तीवर मुलासारखाच जन्मतः हक्क आहे, अगदी 2005 पूर्वी लग्न झाले असले तरी. या निर्णयामुळे Hindu Succession Act, 2005 अंतर्गत मुलींचे अधिकार अधिक स्पष्ट झाले आहेत.

जर तुम्ही महाराष्ट्रातील मालमत्ता कायदे (Property Law in Maharashtra), वडिलोपार्जित मालमत्तेतील हक्क, किंवा Hindu Law मध्ये मुलीचा स्थान या विषयांवर माहिती शोधत असाल, तर हा लेख तुमच्यासाठी अत्यंत उपयुक्त आहे.

वडिलोपार्जित संपत्तीत मुलींना मिळणार समान हक्क – सर्वोच्च न्यायालयाचा ऐतिहासिक निर्णय

महाराष्ट्रातील अनेक कुटुंबांमध्ये आजही वडिलोपार्जित संपत्तीवर केवळ मुलांचा हक्क मानला जातो. मात्र, भारतीय सर्वोच्च न्यायालयाने 2024 मध्ये दिलेल्या ऐतिहासिक निर्णयानुसार मुलींनाही आता वडिलोपार्जित संपत्तीत मुलांइतकाच समान हक्क मिळणार आहे.

हा निर्णय Hindu Succession (Amendment) Act, 2005 नुसार मुलींच्या अधिकाराला बळकटी देणारा आहे. चला तर पाहूया काय आहे हा निर्णय आणि त्याचे कायदेशीर परिणाम.

संपत्तीचे प्रकार – कायद्यानुसार वर्गीकरण

1. वडिलोपार्जित मालमत्ता (Ancestral Property)

• ही मालमत्ता वडिलांकडून त्याच्या वडिलांकडून मिळते.

• त्यावर सर्व कायदेशीर वारसांचा जन्मत: समान हक्क असतो.

2. स्वतः खरेदी केलेली संपत्ती (Self-Acquired Property)

• वडिलांनी स्वतःच्या पैशातून विकत घेतलेली मालमत्ता.

• त्यावर वडिलांना इच्छेनुसार वाटणी करण्याचा पूर्ण हक्क असतो.

सर्वोच्च न्यायालयाचा निर्णय (2024) – काय आहे नक्की?

मुख्य मुद्दा:

“वडिलोपार्जित संपत्तीवर मुलीचा हक्क फक्त 2005 नंतरच लागू होतो का?”

 कोर्टाचा निर्णय:

• मुलीचे लग्न 2005 पूर्वी झाले असले, किंवा वडिलांचा मृत्यू 2005 पूर्वी झाला असला, तरीही मुलीला वडिलोपार्जित संपत्तीत समान हिस्सा मिळेल.

• जर वडिलांनी इच्छापत्र (Will) तयार केले नसेल, तर संपत्ती सर्व वारसांमध्ये समान पद्धतीने वाटली जाईल.

• मुलगी विवाहित असली तरीही तिचा हक्क अबाधित आहे.

• ती न्यायालयात दावा दाखल करून तिचा हिस्सा मिळवू शकते.

Hindu Succession Act 2005 – काय सांगतो?

• 2005 मध्ये झालेल्या सुधारणीनुसार, मुलगी आणि मुलगा हे दोघेही जन्मतः वडिलोपार्जित मालमत्तेचे समान हक्कदार ठरतात.

• या कायद्यानुसार लिंगभेद न करता न्यायाची समानता साधण्यात आली आहे.

वडिलांनी खरेदी केलेल्या संपत्तीवर हक्क आहे का?

• जर वडिलांनी स्वतःची संपत्ती खरेदी केली असेल आणि इच्छापत्र तयार केले असेल, तर मुलीला त्या संपत्तीवर दावा करता येणार नाही.

• मात्र इच्छापत्र नसल्यास, ती संपत्ती देखील कायदेशीर वारसांत समान वाटपात येते.

उपयुक्त कायदेशीर मुद्दे (Quick Legal Pointers)

• वडिलोपार्जित संपत्तीत मुलीला जन्मतः हक्क आहे

• विवाहित असली तरी मुलीचा हक्क अबाधित

• इच्छापत्र नसल्यास सर्व वारसांना समान हक्क

• स्वतः खरेदी केलेली संपत्ती वडिलांनी इच्छेनुसार वाटू शकतात

निष्कर्ष (Conclusion)

भारतीय सर्वोच्च न्यायालयाच्या (Supreme Court of India) ऐतिहासिक निर्णयामुळे वडिलोपार्जित संपत्तीत मुलींचे हक्क अधिक स्पष्ट झाले आहेत. या निर्णयाने Hindu Succession Act, 2005 अंतर्गत मुलींच्या अधिकारांना एक नवीन वळण दिले आहे, ज्यामुळे त्यांना आता मुलांसारखेच वडिलोपार्जित संपत्तीवर समान हक्क मिळतील, जरी त्यांचे लग्न 2005 पूर्वी झाले असले तरी.

या बदलामुळे महाराष्ट्रातील संपत्ती कायदे आणि वडिलोपार्जित मालमत्ता अधिकार याबद्दल होणारे विवाद कमी होण्याची शक्यता आहे. ह्या न्यायिक निर्णयाने मुलींना समान न्याय मिळवून दिला आहे आणि तो भारतीय कायद्यात एक महत्त्वपूर्ण टप्पा आहे.

जर तुम्हाला मुलींच्या संपत्तीवरील हक्क, वडिलोपार्जित मालमत्तेवरील कायदेशीर मार्गदर्शन, किंवा महाराष्ट्रातील जमीन कायद्यानुसार हक्क याबद्दल अधिक माहिती हवी असेल, तर तुम्ही आपल्या स्थानिक कायदेतज्ज्ञांशी संपर्क साधू शकता किंवा आमच्या ब्लॉगवरील अधिक लेख वाचू शकता.

वाचकांसाठी सूचना

तुम्हाला या निर्णयासंदर्भात तुमच्या मालमत्तेवर कायदेशीर मदत हवी असल्यास किंवा तुमच्या हक्कांसाठी मार्गदर्शन हवे असल्यास, खाली कमेंट करा किंवा आमच्याशी संपर्क साधा.

अधिक माहितीसाठी भेट द्या:

👉 Legal Help in Marathi