भोगवटदार वर्ग २ ची जमीन वर्ग १ मध्ये रूपांतरित कशी करावी | How to convert Bhogwatdar Class 2 land to Class 1

भोगवटदार वर्ग २ ची जमीन वर्ग १ मध्ये रूपांतरित करण्याची प्रक्रिया

महाराष्ट्र भू-राजस्व संहिता, 1966 आणि संबंधित महसूल नियमावलीनुसार भोगवटदार वर्ग २ ची जमीन वर्ग १ मध्ये रूपांतरित करण्यासाठी ठराविक प्रक्रिया पूर्ण करावी लागते. ही प्रक्रिया कोणत्या नियमांखाली येते, त्यासाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक आहेत आणि संपूर्ण प्रक्रिया कशी चालते, हे आपण सविस्तर पाहणार आहोत.

---

भोगवटदार वर्ग १ आणि वर्ग २ यामधील फरक

भोगवटदार वर्ग १ (Occupant Class-I)

• मालकास संपूर्ण मालकी हक्क असतो आणि कोणतीही अट किंवा निर्बंध नसतात.
• विक्री, हस्तांतरण किंवा गहाण ठेवण्यास कोणत्याही सरकारी मंजुरीची आवश्यकता नसते.

भोगवटदार वर्ग २ (Occupant Class-II)

• या जमिनीवर सरकारी निर्बंध लागू असतात.
• विक्री किंवा हस्तांतरण करण्यासाठी स्थानिक प्रशासन किंवा सरकारची परवानगी आवश्यक असते.

---

जमीन रूपांतरासाठी आवश्यक कागदपत्रे

भोगवटदार वर्ग २ ची जमीन वर्ग १ मध्ये रूपांतरित करण्यासाठी पुढील कागदपत्रे आवश्यक आहेत:

✅ 7/12 उतारा (प्रमाणित प्रत) 

✅ 8A उतारा

✅ फेरफार पत्र (Mutation Entry) 

✅ गाव नमुना 6 (अधिकृत उतारा) 

✅ जमिनीचा बाजारभाव निश्चित करण्यासाठी मूल्यांकन प्रमाणपत्र 

✅ अर्जदाराचा आधार कार्ड आणि पॅन कार्ड 

✅ तलाठी व मंडळ अधिकारी यांचे शिफारस पत्र 

✅ जमिनीचा मोजणी नकाशा (Land Survey Map) 

✅ रूपांतरण शुल्क भरल्याची पावती

---

जमीन वर्ग २ वरून वर्ग १ मध्ये रूपांतरित करण्याची प्रक्रिया

1. अर्ज दाखल करणे

➡ कोठे करायचा?

• तहसीलदार / उपविभागीय अधिकारी (SDO) यांच्या कार्यालयात अर्ज दाखल करावा.
• काही जिल्ह्यांमध्ये ही प्रक्रिया महसूल विभागाच्या ऑनलाईन पोर्टलवर देखील करता येते.

➡ अर्जामध्ये नमूद करावयाच्या गोष्टी:

• अर्जदाराचे नाव, पत्ता आणि ओळखपत्र क्रमांक (आधार / पॅन)
• जमिनीचा सर्वेक्षण क्रमांक आणि गट क्रमांक
• जमिनीचे एकूण क्षेत्रफळ
• जमीन कोणत्या कारणासाठी वापरणार आहे (शेती, गृहबांधणी, व्यावसायिक उद्देश)

➡ रूपांतरण शुल्क:

• जिल्हाधिकाऱ्यांच्या निर्देशानुसार जमिनीच्या बाजारभावावर आधारित शुल्क भरावे लागते.
• प्रत्येक जिल्ह्यानुसार शुल्क वेगवेगळे असू शकते.

---

2. महसूल विभागाकडून तपासणी आणि परवानगी

1️⃣ तलाठी आणि मंडळ अधिकारी स्थळ पाहणी करून अहवाल तयार करतात. 

2️⃣ महसूल विभाग अहवाल तपासून तहसीलदार / उपविभागीय अधिकारी यांच्याकडे पाठवतो. 

3️⃣ अर्जाची पडताळणी केल्यानंतर जिल्हाधिकारी अंतिम निर्णय घेतात.

---

3. अंतिम आदेश आणि 7/12 उताऱ्यात बदल

🔹 अर्ज मंजूर झाल्यास महसूल अधिकारी जमीन भोगवटदार वर्ग १ म्हणून नोंद करतात. 

🔹 7/12 आणि 8A उताऱ्यात आवश्यक बदल करण्यात येतो. 

🔹 यानंतर जमीन मालकास पूर्ण हक्क मिळतो आणि विक्री किंवा हस्तांतरण करण्यासाठी परवानगी लागत नाही.

---

महत्वाचे मुद्दे

✔ काही प्रकरणांमध्ये मूळ वाटप आदेश, गिफ्ट डीड किंवा वारसा हक्काची कागदपत्रे आवश्यक असतात. 

✔ शेतीसाठी राखीव असलेल्या जमिनींसाठी सरकारची विशेष परवानगी आवश्यक असते. 

✔ काही जिल्ह्यांमध्ये अर्जदाराने अतिरिक्त सरकारी शुल्क भरावे लागते. 

✔ प्रक्रिया लवकर पूर्ण करण्यासाठी सर्व आवश्यक कागदपत्रे आणि शुल्क वेळेवर भरावे.

---

प्रक्रिया पूर्ण होण्यासाठी लागणारा कालावधी

✅ साधारणतः 3 ते 6 महिने लागू शकतात (अर्ज सादर करणे, मंजुरी मिळवणे आणि फेरफार प्रक्रिया पूर्ण होणे). ✅ अर्ज पूर्ण आणि अचूक असल्यास प्रक्रिया जलदगतीने होऊ शकते.

---

निष्कर्ष

भोगवटदार वर्ग २ ची जमीन वर्ग १ मध्ये रूपांतरित करण्यासाठी ठराविक कायदेशीर प्रक्रिया पूर्ण करावी लागते. या प्रक्रियेसाठी महसूल विभाग आणि जिल्हाधिकाऱ्यांची मंजुरी आवश्यक आहे. योग्य मार्गदर्शनासाठी जमीन कायद्याचे तज्ज्ञ वकील किंवा महसूल सल्लागार यांच्याशी चर्चा करणे चांगले राहील.

जर तुम्हाला ही प्रक्रिया सुरू करायची असेल, तर महसूल वकील किंवा जिल्हा प्रशासन कार्यालयात सल्ला घ्यावा.